Μέχρι πρόσφατα καυχιόμουν ότι το παιδάκι μου δεν είναι άπληστο και ακόρεστο και ότι κατάφερε να διαλέξει συγκεκριμένη κούκλα, τη μικρή γοργόνα και ένα μικρό αρκουδάκι, από το μεγαλύτερο κατάστημα παιχνιδιών του Λονδίνου. Εξηγούσα τη σεμνότητά της μ’ αυτό ότι «έχει απ’ όλα πολύ», όπως λέει ο μπαμπάς της και περηφανευόμουν ότι δυσκολευόταν να γράψει γράμμα του Άι Βασίλη, επειδή, σύμφωνα με τα λεγόμενα της, «Μαμά, έχω τα πάντα!». Όταν ήταν 2ων και 3ων ετών η Άνι ζητούσε από τον Άι Βασίλη μόνο «μεγάλη σοκολατένια μπάλα» και όχι που δεν χαιρόταν τα υπόλοιπα δώρα, τα οποία της έφερνε, τα χαιρόταν, αλλά σύνδεε το θαύμα της εορτής με την ικανοποίηση ακριβώς αυτής της επιθυμίας της – να λάβει και προσεκτικά να φάει αυτή τη σοκολατένια μπάλα. Μέχρι πρόσφατα.
Τούτο το έτος, τον Νοέμβριο, η Άνι πια έγραψε μεγάλη λίστα με διάφορα πράγματα που είχε δει στον κατάλογο παιχνιδιών – κούκλα νύφη, μωρό σε πλαστικό ροζ καρεκλάκι αυτοκινήτου, καραόκε – μικρόφωνο, κιθάρα, πιάνο, η άμαξα της Σταχτοπούτας + το φουστάνι της πριγκίπισσας Σοφίας, το κολιέ της πριγκίπισσας Σοφίας και, βέβαια, η συνηθισμένη «σοκολατένια μπάλα».
Τα ψώνια από το διαδίκτυο, από τις ιστοσελίδες σαν τη δικιά μας εδώ ή άλλες απ’ όλο τον κόσμο, κάνει το άθλημα όχι τόσο ακατόρθωτο, επειδή ακόμα και στο πολυκατάστημα κοντά σας να μην υπάρχει το φουστάνι της Σοφίας ή αυτό να κοστίζει όσο ένα μηνιάτικο, οι Κινέζοι, παραδείγματος χάριν, σίγουρα θα το έχουν και θα είναι δικό σας έναντι λίγη υπομονή (η διαδικασία παράδοσης από αυτά τα μακρινά μέρη διαρκεί έως 2 μήνες) και 20 – 30 λέβα.
Περιττό είναι να σας πω το προφανές – ότι τα σημερινά παιδιά δεν είναι σαν εμάς, εμείς απολαμβάναμε τα παρδαλά περιτυλίγματα με αρκουδάκι από τις σοκολάτες των καταστημάτων «Κόρεκομ», ενώ αυτά έχουν στην πραγματικότητα τα πάντα. Όμως σκέφτομαι ότι αυτό σκοτίζει τη χαρά τους ή την ικανότητά τους να εκτιμούν και να αγαπάνε τα καινούρια τους αποκτήματα. Η δική μας Άνι παίζει με όλα της τα παιχνίδια, φοράει όλα της τα ρούχα και παπούτσια πάρα που έχει «από όλα πολύ»
Αλλά, που είναι εκείνα τα όρια που εάν η Άνι περάσει θα γίνει παραχαϊδεμένη, ενώ οι γονείς της θα χρεοκοπήσουν; Και πώς να κάνουμε το παιδί μας να καταλάβει την αξία των πραγμάτων, συμπεριλαμβανομένης της σχέσης μεταξύ «εργασίας», «κέρδους χρημάτων» και «αγοράς πραγμάτων»; Πώς;
Ρωτήσαμε την Καναδή ψυχολόγος, την Άλισον Σέϊφερ και αυτή πρόθυμα μας είπε το τι λένε οι τελευταίες μελέτες σε αυτή την κατεύθυνση.
Ζούμε σε καταναλωτική κοινωνία. Εάν δεν μετακομίσετε σε κάποια απομακρυσμένη τοποθεσία όπου έχουν διαφυλαχθεί οι σχέσεις ανταλλαγής, θα πρέπει να αναπτύξετε στα παιδιά σας γνώσεις για το χρήμα ως μέρος της προετοιμασίας του για τη ζωή. Έχοντας υπ’ όψη την οικονομική κατάσταση των περισσοτέρων από εμάς, η εκπαίδευση πάνω σ’ αυτά τα ζητήματα εξελίσσεται βάσει του κανόνα: «Κάνε ότι σου λέω και όχι αυτό που κάνω εγώ».
Μαμά, αγόρασέ μου το!
Έχετε αποκτήσει ήδη επιμηκυμένο άκρο από το συνεχές τράβηγμα; «Μαμά, μαμά, θέλω αυτό το βιβλίο!», «Μαμά, πάρε μου αυτό το σκυλάκι!», «Μαμά, θέλω αυτή την Μπάρμπι!» Δεν θέλετε να τους κάνετε παραχαϊδεμένα και σίγουρα δεν θέλετε να πάρετε μέρος σε μια σκηνή στη μέση ενός καταστήματος. Πώς να ενεργήσετε;
Ξεκινήστε να τους δίνετε χαρτζιλίκι (μικρά ποσά). Έτσι, όταν ξεκινήσουν να σας τραβάνε από το χέρι, θα μπορείτε να πείτε: «Αυτό θα το αργάσεις μόνος με τα δικά σου λεφτάκια». Θα μείνετε έκπληκτοι πόσα πολλά πράγματα τα παιδιά δεν θέλουν να έχουν εάν πρέπει να τα πληρώσουν μόνα τους.
Εάν το παιδί σας είναι μόνο τεσσάρων τι να κάνετε;
Ας κάνει λίστα με επιθυμίες
Εάν το παιδί σας βομβαρδίζει με επιθυμίες του, πάρα να του βάζετε ετικέτες: «Είσαι τόσο παραχαϊδεμένος», να το κρίνετε: «Έχεις αρκετά από αυτά τα ηλίθια κουκλάκια» ή να το προσβάλετε: «Μη νομίζεις πως τα χρήματα πέφτουν από το ουρανό», απλά πέστε του: «Ας το βάλουμε στη λίστα επιθυμιών». Τώρα έχετε επιβεβαιώσει την επιθυμία του. Αυτό είναι ενθαρρυντικό..
Να θυμάστε ότι δεν λέγεται τυχαία λίστα επιθυμιών. Εσείς δεν υπόσχεστε να αγοράσετε κάτι αργότερα. Αλλά οι καταγραφές είναι χρήσιμη πηγή ιδεών για τα άλλα μέλη της οικογένειας όταν πλησιάζουν γενέθλιες και άλλες εορτές.
Να δίνετε παράδειγμα
Ποιες είναι οι συνήθειες αγοράς σας; Κάποιοι γονείς ψωνίζουν κάθε μέρα. Οι καταναλωτικές συνήθειες είναι κάτι που μαθαίνεται και εάν η επόμενη γενιά υιοθετήσει τις δικές μας συνήθειες, τότε η παγκόσμια κρίση είναι σίγουρη. Δείτε τη ταινία «The story of stuff» (Η ιστορία των πραγμάτων) μαζί με τα παιδιά σας. Πιθανών να μάθετε κάτι.
Να είστε σαφής και συνεπής.
Πολύ συχνά τα παιδιά μένουν με την εντύπωση ότι ενεργούμε τυχαία – σήμερα είμαστε σε καλή διάθεση και λέμε: «Πάμε για ψώνια, διάλεξε ότι θέλεις!», ενώ αύριο απαγορεύουμε: «Πάμε στην παιδικά χαρά, αλλά δεν θα σου πάρω το σοκολατένιο αυγό στο δρόμο.». Ποιοι είναι οι κανόνες;
Πρέπει να ξέρετε πότε και γιατί αγοράζετε κάτι και να εξηγήσετε στο παιδί τη λογική. Εμείς, συχνά αβοήθητοι, αγοράζουμε τα πάντα μόνο και μόνο να μη γίνει φασαρία. Για αυτό είναι καλά να προειδοποιήσουμε το παιδί: «Πάμε για ψώνια αλλά σήμερα δεν είναι η ημέρα σου για δώρα» .
Συστήνω επίσης να καλλιεργείτε τη γενναιοδωρία στα παιδιά και να το ενθαρρύνετε να μαστορεύει, μαζεύει και προετοιμάζει και αυτό δώρα. Με αυτόν τον τρόπο θα καταλάβει, ότι στη ζωή του δεν θα παίρνει μόνο αλλά και θα πρέπει να δίνει. Το κοριτσάκι μου αισθάνεται πραγματική ευχαρίστηση να μας «ζωγραφίσει δώρο» ή να το κατασκευάσει από πλαστελίνη. Ενώ εμείς ξέρουμε ότι τα πιο πολύτιμα δώρα είναι τα έργα τέχνης. -)
«Μαμά, μαμά, μαμά! Πως ο Άι Βασίλης θα καταφέρει να μου φέρει όλα μου τα δώρα;», «Γλυκιά μου, είναι μάγος!», «Καλά, τότε και εγώ θα του ζωγραφίσω δώρο!» – φωνάζει η Άνι και πια είναι πάνω από το μπλοκ ζωγραφικής στο οποίο σύντομα βλέπω αυτοπροσωπογραφία – αυτή με όλη την οικογένεια της. Καλά Χριστούγεννα, Άνι! Εσύ αξίζεις όλα τα δώρα!